Dekstrometorfan (DXM) i tramadol
Dekstrometorfan (DXM) to lek stosowany głównie jako środek przeciwkaszlowy w dostępnych bez recepty lekach na kaszel i przeziębienie. Jest częścią klasy leków morfinowych, ale ma różne skutki w zależności od dawki i kontekstu stosowania.
DXM i jego główny aktywny metabolit, dekstrofan, działają jako antagoniści receptora NMDA (N-metylo-D-asparaginianu). Receptor NMDA jest podtypem receptora glutaminianu zaangażowanym w plastyczność synaptyczną, uczenie się i pamięć. Blokując ten receptor, DXM może wywoływać efekty dysocjacyjne, które są czasami porównywane do innych anestetyków dysocjacyjnych, takich jak ketamina lub PCP.
DXM ma również właściwości hamujące wychwyt zwrotny serotoniny. Oznacza to, że zwiększa poziom serotoniny, kluczowego neuroprzekaźnika w regulacji nastroju, zapobiegając jej ponownemu wchłanianiu do neuronów. Właśnie dlatego DXM może potencjalnie powodować zespół serotoninowy.
Poza tym DXM działa jako agonista receptorów sigma-1, które biorą udział w modulowaniu uwalniania neuroprzekaźników i są zaangażowane w regulację nastroju, funkcji poznawczych i neuroprotekcji. Rola receptorów sigma-1 w ogólnym działaniu DXM jest nadal badana, ale może przyczyniać się do jego właściwości dysocjacyjnych i euforycznych.
W wyższych dawkach DXM może również oddziaływać z innymi receptorami w mózgu, w tym nikotynowymi receptorami acetylocholiny i receptorami opioidowymi, chociaż jego powinowactwo do nich jest znacznie niższe. Interakcje te mogą przyczyniać się do niektórych bardziej złożonych efektów leku.
Tramadol jest syntetycznym opioidem stosowanym głównie w leczeniu bólu o nasileniu od umiarkowanego do średnio silnego. Ma unikalny mechanizm działania, który odróżnia go od wielu innych opioidów, ponieważ nie tylko wpływa na receptory opioidowe, ale także wpływa na układy neuroprzekaźników w mózgu.
Tramadol działa jako częściowy agonista receptora µ-opioidowego (receptora mu-opioidowego). Receptory te są częścią endogennego układu opioidowego, który moduluje percepcję bólu, nastrój i nagrodę. Aktywując te receptory, tramadol pomaga zmniejszyć odczuwanie bólu.
Oprócz działania opioidowego, tramadol hamuje wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny. Te neuroprzekaźniki są zaangażowane w regulację nastroju i modulację bólu. Zwiększając ich poziom w szczelinie synaptycznej, tramadol może wzmocnić zstępujące szlaki hamujące w rdzeniu kręgowym, co zmniejsza sygnały bólowe, zanim dotrą one do mózgu. To podwójne działanie sprawia, że tramadol jest pod pewnymi względami podobny do niektórych leków przeciwdepresyjnych, zwłaszcza tych z klasy SNRI (inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny).
Tramadol jest metabolizowany w wątrobie przez enzym CYP2D6 do aktywnego metabolitu zwanego O-desmetylotramadolem (M1), który ma znacznie większe powinowactwo do receptora µ-opioidowego niż związek macierzysty. Metabolit ten jest przede wszystkim odpowiedzialny za opioidowe działanie tramadolu. Skuteczność tej konwersji może jednak różnić się u poszczególnych osób ze względu na różnice genetyczne w enzymie CYP2D6, co prowadzi do zmienności skuteczności leku i ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
Połączenie DXM i tramadolu może skutkować znaczącymi i potencjalnie niebezpiecznymi efektami ze względu na interakcję ich mechanizmów farmakologicznych.
- Zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego. Zarówno DXM, jak i tramadol hamują wychwyt zwrotny serotoniny, prowadząc do zwiększenia poziomu tego neuroprzekaźnika w mózgu. Przyjmowane razem mogą znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego, potencjalnie zagrażającego życiu stanu. Objawy obejmują dezorientację, pobudzenie, szybkie bicie serca, wysokie ciśnienie krwi, gorączkę, sztywność mięśni, drżenie, a w ciężkich przypadkach drgawki, śpiączkę lub śmierć.
- Nasilona depresja ośrodkowego układu nerwowego. Oba leki mogą powodować depresję ośrodkowego układu nerwowego (OUN). W przypadku jednoczesnego stosowania zwiększa się ryzyko ciężkiej depresji ośrodkowego układu nerwowego, prowadzącej do głębokiej senności, depresji oddechowej i potencjalnie śmiertelnego przedawkowania. Jest to szczególnie niepokojące, jeśli którykolwiek z leków jest stosowany w dawkach wyższych niż zalecane lub w połączeniu z innymi środkami działającymi depresyjnie na OUN, takimi jak alkohol lub benzodiazepiny.
- Obniżony próg drgawkowy. Wiadomo, że tramadol sam w sobie obniża próg drgawkowy, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia drgawek, szczególnie u osób z drgawkami w wywiadzie. DXM może nasilać ten efekt, dodatkowo zwiększając ryzyko wystąpienia drgawek, szczególnie przy wyższych dawkach.
- Problemy żołądkowo-jelitowe. Zarówno DXM, jak i tramadol mogą powodować działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty i zaparcia. Łączne stosowanie może nasilać te skutki, potencjalnie prowadząc do poważnego dyskomfortu lub powikłań, szczególnie u osób wrażliwych.
- Skutki psychiatryczne. Połączenie może również prowadzić do zwiększonego ryzyka zaburzeń psychicznych, takich jak lęk, halucynacje, a w ciężkich przypadkach psychoza, szczególnie ze względu na dysocjacyjne właściwości DXM w dużych dawkach i wpływ tramadolu na regulację nastroju.
Biorąc wszystko pod uwagę, zalecamy unikanie tej kombinacji w każdych warunkach.
Last edited by a moderator: