Dekstrometorfan (DXM) ve Tramadol
Dekstrometorfan (DXM) , öncelikle reçetesiz satılan (OTC) öksürük ve soğuk algınlığı ilaçlarında öksürük kesici olarak kullanılan bir ilaçtır. Morfinan ilaç sınıfının bir parçasıdır ancak doza ve kullanım bağlamına bağlı olarak çeşitli etkileri vardır.
DXM ve birincil aktif metaboliti olan dekstrorfan, NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptörünün antagonistleri olarak hareket eder. NMDA reseptörü sinaptik plastisite, öğrenme ve hafıza ile ilgili bir glutamat reseptörü alt tipidir. Bu reseptörü bloke ederek, DXM bazen ketamin veya PCP gibi diğer dissosiyatif anesteziklerle karşılaştırılan dissosiyatif etkiler üretebilir.
DXM ayrıca serotonin geri alımını engelleyici özelliklere de sahiptir. Bu, ruh halinin düzenlenmesinde önemli bir nörotransmitter olan serotoninin nöronlara geri emilimini önleyerek seviyesini artırdığı anlamına gelir. Bu özellik, DXM'in potansiyel olarak serotonin sendromuna neden olabilmesinin nedenidir.
Ayrıca DXM, nörotransmitterlerin salınımının modüle edilmesinde rol oynayan ve ruh hali, biliş ve nöroproteksiyonun düzenlenmesinde rol oynayan sigma-1 reseptörlerinde bir agonist olarak hareket eder. Sigma-1 reseptörlerinin DXM'in genel etkilerindeki rolü halen araştırılmaktadır ancak dissosiyatif ve öforik özelliklerine katkıda bulunabilir.
Daha yüksek dozlarda DXM, nikotinik asetilkolin reseptörleri ve opioid reseptörleri de dahil olmak üzere beyindeki diğer reseptörlerle de etkileşime girebilir, ancak bunlara olan afinitesi çok daha düşüktür. Bu etkileşimler ilacın daha karmaşık etkilerinden bazılarına katkıda bulunabilir.
Tramadol , öncelikle orta ila orta derecede şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılan sentetik bir opioiddir. Sadece opioid reseptörlerini etkilemekle kalmayıp aynı zamanda beyindeki nörotransmitter sistemlerini de etkilediğinden, onu diğer birçok opioidden ayıran benzersiz bir etki mekanizmasına sahiptir.
Tramadol µ-opioid reseptöründe (mu-opioid reseptörü) kısmi agonist olarak etki eder. Bu reseptörler ağrı algısını, ruh halini ve ödülü modüle eden endojen opioid sisteminin bir parçasıdır. Bu reseptörleri aktive ederek tramadol ağrı hissini azaltmaya yardımcı olur.
Opioid aktivitesine ek olarak tramadol, serotonin ve norepinefrinin geri alımını inhibe eder. Bu nörotransmitterler ruh halinin düzenlenmesinde ve ağrının modülasyonunda rol oynar. Sinaptik yarıktaki seviyelerini artırarak, tramadol omurilikteki inen inhibitör yolları güçlendirebilir, bu da ağrı sinyallerini beyne ulaşmadan önce azaltır. Bu ikili etki tramadolü bazı açılardan bazı antidepresanlara, özellikle de SNRI (serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörü) sınıfındakilere benzetir.
Tramadol karaciğerde CYP2D6 enzimi tarafından O-desmetiltramadol (M1) adı verilen ve µ-opioid reseptörü için ana bileşikten çok daha güçlü bir afiniteye sahip olan aktif bir metabolite metabolize edilir. Bu metabolit tramadolün opioid etkilerinden birincil olarak sorumludur. Ancak bu dönüşümün etkinliği, CYP2D6 enzimindeki genetik farklılıklar nedeniyle bireyler arasında değişebilir ve bu da ilacın etkinliğinde ve yan etki riskinde değişkenliğe yol açar.
DXM ve tramadol kombinasyonu , farmakolojik mekanizmalarının etkileşimi nedeniyle önemli ve potansiyel olarak tehlikeli etkilere neden olabilir.
- Serotonin Sendromu Riskinde Artış. Hem DXM hem de tramadol serotoninin geri alımını engelleyerek beyinde bu nörotransmitterin seviyelerinin artmasına neden olur. Birlikte alındığında, bu durum potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durum olan serotonin sendromu riskini önemli ölçüde artırabilir. Semptomlar arasında kafa karışıklığı, ajitasyon, hızlı kalp atış hızı, yüksek tansiyon, ateş, kas sertliği, titreme ve ciddi vakalarda nöbetler, koma veya ölüm yer alır.
- Gelişmiş MSS Depresyonu. Her iki ilaç da merkezi sinir sistemini (MSS) deprese edebilir. Birlikte kullanıldığında, şiddetli MSS depresyonu riski artar, derin uyuşukluğa, solunum depresyonuna ve potansiyel olarak ölümcül aşırı doza yol açar. Bu durum özellikle her iki ilacın da reçetelenenden daha yüksek dozlarda veya alkol ya da benzodiazepinler gibi diğer MSS depresanlarıyla birlikte kullanılması halinde endişe vericidir.
- Nöbet Eşiğinin Düşmesi. Tramadolün tek başına nöbet eşiğini düşürdüğü ve özellikle nöbet öyküsü olanlarda nöbetleri daha olası hale getirdiği bilinmektedir. DXM bu etkiyi şiddetlendirerek özellikle yüksek dozlarda konvülsiyon riskini daha da artırabilir.
- Gastrointestinal Sorunlar. Hem DXM hem de tramadol bulantı, kusma ve kabızlık gibi gastrointestinal yan etkilere neden olabilir. Birlikte kullanım bu etkileri şiddetlendirebilir ve özellikle hassas kişilerde ciddi rahatsızlıklara veya komplikasyonlara yol açabilir.
- Psikiyatrik Etkiler. Kombinasyon ayrıca, özellikle yüksek dozlarda DXM'in dissosiyatif özellikleri ve tramadolün ruh hali düzenlemesi üzerindeki etkisi nedeniyle anksiyete, halüsinasyonlar ve ciddi vakalarda psikoz gibi psikiyatrik rahatsızlık riskinin artmasına neden olabilir.
Her şey göz önünde bulundurulduğunda, bu kombinasyondan her koşulda kaçınmanızı öneririz.
Last edited by a moderator: