Informacje ogólne
Amfetamina (znana również jako alfa-metylofenetyloamina, amfetamina i speed) to klasyczna substancja pobudzająca z klasy fenetyloamin. Jest to związek macierzysty podstawionych amfetamin, zróżnicowanej grupy obejmującej metamfetaminę, MDMA, katynon i bupropion. Mechanizm działania polega na promowaniu uwalniania neuroprzekaźników dopaminy i noradrenaliny.
Amfetamina, substancja odkryta ponad 100 lat temu, jest jednym z najbardziej kontrolowanych narkotyków. Wcześniej była stosowana w wielu różnych schorzeniach, co zmieniło się do tego momentu, w którym jej użycie jest wysoce ograniczone. Amfetamina, o wzorze chemicznym alfa-metylofenetyloaminy, została odkryta w 1910 roku i po raz pierwszy zsyntetyzowana w 1927 roku. Po udowodnieniu, że zmniejsza znieczulenie wywołane lekami oraz wywołuje pobudzenie i bezsenność, racemiczna mieszanka amfetaminy została zarejestrowana przez Smith, Kline and French w 1935 roku. Struktura amfetaminy zawiera jedno centrum chiralne i występuje w postaci izomerów dekstro- i lewoskrętnych. Pierwszy produkt Smith, Kline and French został zatwierdzony przez FDA w 1976 roku.
W latach trzydziestych XX wieku był sprzedawany bez recepty pod nazwą "Benzedrine" jako środek zmniejszający przekrwienie. Stała się szeroko stosowana w leczeniu szeregu dolegliwości, takich jak kac alkoholowy, narkolepsja, depresja i otyłość. Podczas II wojny światowej amfetamina była używana do promowania czuwania u żołnierzy. To zastosowanie doprowadziło do dużej nadprodukcji amfetaminy, a cała nadwyżka po zakończeniu wojny trafiła na czarny rynek, powodując rozpoczęcie nadużywania. Ze względu na problemy z uzależnieniem i nadużywaniem, amfetamina została ostatecznie wymieniona jako substancja kontrolowana w ramach "Konwencji o substancjach psychotropowych" ONZ z 1971 roku.
Amfetamina jest obecnie głównie lekiem na receptę stosowanym w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), narkolepsji i otyłości. Ponadto jest szeroko stosowana nielegalnie jako środek zwiększający wydajność i substancja rekreacyjna.
Właściwości fizyczne
- Wzór C9H13N
- Masa molowa 135,210 g/mol
- Gęstość 0,936 g/cm3 w 25 °C
- Temperatura topnienia 11,3 °C (52,3 °F)
- Temperatura wrzenia 200-203 °C (397 °F) przy 760 mmHg
Właściwości chemiczne
Wolna zasada amfetaminy to bezbarwna lotna oleista ciecz o charakterystycznym "rybim" zapachu i cierpkim, palącym smaku, słabo rozpuszczalna w wodzie, łatwo rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych, temperatura wrzenia 200-203 °C.
Amfetamina jest metylowym homologiem neuroprzekaźnika ssaków - fenetyloaminy o wzorze chemicznym C9H13N. Atom węgla przylegający do pierwszorzędowej aminy jest centrum stereogenicznym, a amfetamina składa się z racemicznej mieszaniny 1:1 dwóch enancjomerów. Tę racemiczną mieszaninę można rozdzielić na izomery optyczne: lewamfetaminę i dekstroamfetaminę (izomery l- i d-). Często przygotowywane stałe sole amfetaminy obejmują chlorowodorek amfetaminy, fosforan, siarczan. Siarczan dekstroamfetaminy jest najczęściej stosowaną solą enancjomeryczną. Amfetamina jest również związkiem macierzystym swojej własnej klasy strukturalnej, która obejmuje szereg psychoaktywnych pochodnych.
Sposoby syntezy
Istnieje lista najpopularniejszych sposobów syntezy amfetaminy. Każdy z nich ma swoje wady i zalety. Najpopularniejszą nieselektywną syntezą jest redukcja P2NP, którą można przeprowadzić za pomocą amalgamatu glinu(Al). Możliwa jest również redukcja za pomocą NaBH4, LAH lub wodoru gazowego z katalizatorem (PtO2 lub Pd/C) i nadciśnieniem. P2NP można syntetyzować przez prostą kondensację nitroetanu z benzaldehydem.
Jedną z najczęstszych metod tajnej produkcji amfetaminy jest reakcja Leuckarta, która polega na kondensacji fenyloacetonu (fenylo-2-propanonu, P2P) z formamidem lub mrówczanem amonu w obecności kwasu mrówkowego, a następnie hydrolizie kwasowej powstałej N-formyloamfetaminy.
N-formyloamfetaminę można również otrzymać poprzez redukcyjne aminowanie fenyloacetonu ( P2P) w obecności katalizatora metalicznego. Reakcja przebiega z utworzeniem pośredniej iminy. Przykładami reakcji są: Heterogeniczna katalityczna redukcja fenyloacetonu amoniakiem. Katalizatorem może być pallad na węglu, tlenek platyny lub nikiel Raneya. Odbudowa za pomocą amalgamatów glinu, cynku lub magnezu.
W razie potrzeby stereoizomery amfetaminy - dekstroamfetaminę i lewamfetaminę - można oddzielić za pomocą kwasu winowego. Ponadto opublikowano metodę stereoselektywnej syntezy dekstroamfetaminy, która polega na redukcyjnym aminowaniu fenyloacetonu za pomocą S-α-metylobenzyloaminy. Otrzymaną iminę redukuje się Pd/C lub niklem Raneya i rekrystalizuje jako chlorowodorek. Grupa N-benzylowa jest następnie uwodorniana w obecności palladu na węglu drzewnym, tworząc dekstroamfetaminę o wysokiej czystości optycznej.
Analiza i oczyszczanie
W każdej metodzie syntezy amfetaminy wykorzystywane są toksyczne i niebezpieczne substancje. Istnieją dwie metody oczyszczania amfetaminy: "płukanie produktu" i bardziej zaawansowana metoda "ekstrakcja kwasowo-zasadowa".
Mycie leku jest niezbędną i końcową częścią prawie każdej syntezy. Czasami jest powtarzane kilka razy. Metoda jest dostępna dla każdego, nie wymaga umiejętności, może znacznie poprawić jakość produktu i prezentacji. Metoda jest idealna dla małych ilości. Mycie jest wskazane w przypadku pozostałości P2NP, zasad, kwasów itp. Mycie nie usunie zanieczyszczeń (acetaminofen, kofeina itp.) i soli rtęci.
Najbardziej dostępne, a zatem łatwiejsze, jest mycie amfetaminy alkoholem izopropylowym (IPA). Trudniejszy w użyciu jest bezwodny aceton. IPA nie zawiera wody i dlatego nie rozpuszcza soli amfetaminy. Kluczem do sukcesu procesu jest brak wody. Jest to konieczne, aby uniknąć rozpuszczania amf z zanieczyszczeniami, ponieważ zostaną one wyrzucone.
Ekstrakcja kwasowo-zasadowa (ABE), jako metoda oczyszczania, pozwala uzyskać lek wysokiej jakości. Metoda jest dobra ze względu na wykorzystanie dostępnych odczynników, narzędzi i instrumentów.
Amfetamina jest niedopuszczalnie często cięta przez kofeinę, skrobię, nootropy, takie jak cynaryzyna i piracetam, a-PVP, metamfetamina i inne stymulanty oraz substancje farmaceutyczne. Istnieje kilka metod sprawdzania poziomu amfetaminy. Najpopularniejszym i najłatwiejszym sposobem są odczynniki do testowania narkotyków. O innych metodach można przeczytać w protokole oceny amfetaminy.
Znajdują się tam zdjęcia różnych próbek amfetaminy po testach z użyciem odczynników
Efekty i dawkowanie
Efekty subiektywne obejmują stymulację, poprawę koncentracji, zwiększenie motywacji, zwiększenie libido, tłumienie apetytu i euforię. Zwykle jest przyjmowany doustnie, ale może być również wdmuchiwany, wstrzykiwany lub podawany doodbytniczo. Niższe dawki mają tendencję do zwiększania koncentracji i produktywności, podczas gdy wyższe dawki mają tendencję do zwiększania towarzyskości, pożądania seksualnego i euforii.
Amfetamina ma wysoki potencjał nadużywania. Przewlekłe stosowanie (tj. wysokie dawki, wielokrotne podawanie) wiąże się z kompulsywnym ponownym podawaniem, rosnącą tolerancją i uzależnieniem psychicznym. Ponadto nadużywanie amfetaminy wiąże się z szeregiem schorzeń, w szczególności układu sercowo-naczyniowego, takich jak wysokie ciśnienie krwi i zwiększone ryzyko udaru mózgu. Zaleca się stosowanie praktyk redukcji szkód podczas używania tej substancji.
[SPOILER=Efekty fizyczne]
Stymulacja - Amfetamina jest uważana za bardzo energiczną i stymulującą. Może zachęcać do aktywności fizycznej, takiej jak taniec, spotkania towarzyskie, bieganie lub sprzątanie. Szczególny styl stymulacji wytwarzany przez amfetaminę można opisać jako wymuszony. Oznacza to, że przy wyższych dawkach trudno jest pozostać w bezruchu. Zaciskanie szczęk, mimowolne drżenia ciała i wibracje stają się obecne, powodując ekstremalne drżenie całego ciała, niestabilność rąk i ogólną utratę precyzyjnej kontroli motorycznej. Zostaje to zastąpione łagodnym zmęczeniem i ogólnym wyczerpaniem podczas przesunięcia doświadczenia.
-
Spontaniczne odczucia cielesne - "haj cielesny" amfetaminy można opisać jako umiarkowane euforyczne mrowienie obejmujące całe ciało. Uczucie to utrzymuje stałą obecność, która stale rośnie wraz z początkiem i osiąga swój limit po osiągnięciu szczytu.
-
Fizyczna euforia
-
Nieprawidłowe bicie serca
-
Zwiększona częstość akcji serca
-
Zwiększone ciśnienie krwi - o około 30 mmHg skurczowe i 20 mmHg rozkurczowe, od naiwnych użytkowników przyjmujących 40 mg d-AMP.
-
Tłumienie apetytu
-
Rozszerzenie oskrzeli
-
Odwodnienie
-
Suchość w ustach
-
Częste oddawanie moczu
-
Trudności w oddawaniu moczu
-
Podwyższona temperatura ciała
-
Zwiększona potliwość
-
Mania - amfetamina może wywoływać manię u osób predysponowanych genetycznie, takich jak osoby ze spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej lub schizofrenii. Wyższe dawki i brak snu wydają się zwiększać ryzyko.
-
Nudności - można je złagodzić, jedząc przed podaniem dawki i przez cały czas jej trwania.
-
Rozszerzenie źrenic - efekt ten występuje tylko w przypadku zwykłych lub wysokich dawek i jest bardziej widoczny podczas odstawiania.
-
Omdlenia odruchowe
-
Zwiększenie wytrzymałości
-
Zgrzytanie zębami - zgrzytanie zębami może występować przy wyższych dawkach. Jest ono jednak mniej intensywne niż w przypadku MDMA.
-
Tymczasowe zaburzenia erekcji
-
Zwężenie naczyń krwionośnych - zażywanie amfetaminy powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, w wyniku czego do niektórych części ciała nie dociera wystarczająca ilość krwi. Może to powodować uczucie mrowienia lub bólu, uczucie zimna, drętwienie, bladość lub zmiany koloru skóry, szczególnie w palcach rąk i nóg.
[SPOILER]
[SPOILER=Efekt wizualny]
-
Efekty wizualne amfetaminy są niespójne i występują tylko w niewielkim stopniu przy wyższych dawkach. Są one nieco porównywalne do delirycznych efektów wizualnych i występują łatwiej w ciemniejszych obszarach.
[SPOILER]
[SPOILER=Distortions]
-
Dryfowanie - Efekt ten jest zwykle subtelny i ledwo zauważalny i występuje tylko przy wyższych dawkach lub w połączeniu z konopiami indyjskimi. Zwykle składa się z dryfowania na poziomie 1-2.
- Zmiana jasności - Amfetamina może sprawiać, że przestrzenie wydają się jaśniejsze w wyniku jej działania rozszerzającego źrenice.
- Zwiastuny - efekt ten jest niezauważalny przy niskich dawkach. Jest najbardziej wyraźny przy większych dawkach, a zwłaszcza gdy ktoś jest pozbawiony snu, co z drugiej strony może być łatwo sprowokowane przez inne efekty tej substancji. Transformacje - Ten efekt występuje bardzo rzadko i zwykle tylko wtedy, gdy użytkownik przyjął duże dawki, schodzi z niego lub był obudzony przez niezwykle długi czas. Zazwyczaj są one bardzo łagodne, gdy już wystąpią.
[/SPOILER]
[SPOILER=Stany halucynacyjne]
-
Transformacje - Efekt ten występuje bardzo rzadko i zazwyczaj tylko wtedy, gdy użytkownik przyjął duże dawki, jest w trakcie zasypiania lub nie spał przez niezwykle długi czas. Zazwyczaj są one bardzo łagodne, gdy już wystąpią.
-
Geometria - ten efekt jest zgłaszany przez niektórych użytkowników amfetaminy i substancji pokrewnych, zazwyczaj przy większych dawkach, gdy ktoś próbuje zasnąć. Można go opisać w jego odmianach jako uproszczony, algorytmiczny, syntetyczny, słabo oświetlony, wielokolorowy, błyszczący, o ostrych krawędziach, powiększony, gładki, kanciasty, wciągający i progresywny. Zwykle występuje na poziomie 3, ale może przejść do 4 i 5 w połączeniu z substancjami takimi jak konopie indyjskie lub DXM.
[/SPOILER]
[SPOILER=Efekty poznawcze]
- Wzmocnienie analizy
- Euforia poznawcza
- Kompulsywne przedawkowywanie
- Napompowanie ego
- Tłumienie emocji - efekt ten jest zazwyczaj najbardziej intensywny przy lekkich i powszechnych dawkach i jest częściej zgłaszany w przypadku stosowania medycznego niż rekreacyjnego.
- Wzmocnienie koncentracji - efekt ten jest najbardziej skuteczny przy niskich i umiarkowanych dawkach, ponieważ wyższe dawki zwykle osłabiają koncentrację.
- Zwiększone libido - Podczas gdy stosowanie amfetaminy może powodować uczucie wzmocnienia seksualnego, zwężenie naczyń krwionośnych może utrudniać uzyskanie lub utrzymanie erekcji.
- Zwiększona wrażliwość na muzykę
- Drażliwość - jest to bardziej prawdopodobne przy wyższych dawkach.
- Poprawa pamięci
- Wzmocnienie motywacji
- Psychoza - efekt ten występuje tylko u osób predysponowanych lub po przewlekłym, częstym stosowaniu lub z powodu braku snu.
- Tłumienie sugestii
- Przyspieszenie myśli
- Organizacja myśli
- Zniekształcenie czasu - można to opisać jako doświadczenie przyspieszenia i upływu czasu znacznie szybciej niż zwykle, gdy jest się trzeźwym.
- Czuwanie
[/SPOILER]
[SPOILER=Efekty Następcze]
Efekty, które pojawiają się podczas odstawienia stymulantu, zazwyczaj są negatywne i niewygodne w porównaniu z efektami, które wystąpiły podczas jego szczytu. Jest to często określane jako "comedown" i występuje z powodu wyczerpania neuroprzekaźników. Jego skutki często obejmują
- Lęk - u niektórych użytkowników lęk może osiągnąć poważny poziom podczas odstawienia.
- Tłumienie apetytu
- Zmęczenie poznawcze
- Depresja
- Zwiększone tętno - Podczas gdy stężenie amfetaminy we krwi i większość subiektywnych efektów są najwyższe około 3 godziny po podaniu, tętno osiąga szczyt znacznie później, po 10 godzinach od podania.
- Drażliwość
- Tłumienie motywacji
- Niespokojne nogi
- Paraliż senny - niektórzy użytkownicy zauważają paraliż senny po spożyciu amfetaminy.
- Tłumienie marzeń sennych
- Spowolnienie myślenia
- Bezsenność - bezsenność po powtarzających się dawkach amfetaminy może trwać dłużej niż jeden dzień u niektórych użytkowników.
- Tłumienie motywacji - Doświadczenia mogą wahać się od łagodnej demotywacji do skrajnych stanów braku zainteresowania. Efekt ten jest bardziej widoczny przy częstych i dużych dawkach.
[/SPOILER]
Farmakologia
Amfetamina wywiera swoje działanie behawioralne poprzez zwiększenie aktywności sygnalizacyjnej neuroprzekaźników noradrenaliny i dopaminy w szlakach nagrody i funkcji wykonawczych mózgu. Wzmacniające i motywacyjne działanie amfetaminy wynika głównie ze zwiększonej aktywności dopaminergicznej w szlaku mezolimbicznym.
Euforyczne i pobudzające lokomotorycznie działanie amfetaminy zależy od wielkości i szybkości, z jaką zwiększa ona synaptyczne stężenia dopaminy i noradrenaliny w prążkowiu.
Amfetamina jest silnym pełnym agonistą receptora 1 związanego z aminami śladowymi (TAAR1) i oddziałuje z pęcherzykowym transporterem monoamin 2 (VMAT2). Połączone działanie na TAAR1 i VMAT2 skutkuje zwiększonym stężeniem dopaminy i noradrenaliny w synapsach, co stymuluje aktywność neuronów.
Dekstroamfetamina jest silniejszym agonistą TAAR1 niż lewamfetamina. W związku z tym dekstroamfetamina powoduje większą stymulację OUN niż lewamfetamina, około trzy do czterech razy większą, ale lewamfetamina ma nieco silniejsze działanie sercowo-naczyniowe i obwodowe.
Dokładna biodostępność amfetaminy nie jest znana, ale uważa się, że wynosi ona ponad 75% po podaniu doustnym i więcej po wstrzyknięciu lub podaniu donosowym. Jej wchłanianie i wydalanie może zależeć od pH. Ponieważ jest to słaba zasada, im bardziej zasadowe środowisko, tym więcej leku znajduje się w postaci rozpuszczalnej w lipidach, a wchłanianie przez bogate w lipidy błony komórkowe jest wysoce korzystne. Szczytowa odpowiedź amfetaminy występuje 1-3 godziny po podaniu doustnym i około 15 minut po wstrzyknięciu. Całkowite wchłonięcie amfetaminy następuje zwykle po 4-6 godzinach. Forma podstawowa jest łatwiej wchłaniana w jelitach i mniej łatwo usuwana przez nerki, co potencjalnie wydłuża jej okres półtrwania. Jest ona usuwana przez nerki poprzez wydalanie, a niewielka jej ilość jest usuwana przez enzymy wątrobowe.
Dane dotyczące nielegalnego rynku
Globalna podaż stymulantów typu amfetaminy (ATS)
W 2020 r. skonfiskowano rekordową ilość ponad 525 ton ATS, co stanowi 15-procentowy wzrost rok do roku i kontynuację trendu wzrostowego obserwowanego w latach 2010-2020.Ilośćskonfiskowanej metamfetaminy wzrosła pięciokrotnie w tym 10-letnim okresie, ilość skonfiskowanej amfetaminy wzrosła prawie czterokrotnie, ailośćskonfiskowanej "ecstasy" wzrosła ponad trzykrotnie.
Używanie amfetamin nadal rosło, ale w 2020 r. pojawiły się oznaki spadku popytu na leczenie. Szacuje się, że w ciągu ostatniego roku amfetaminy używały 34 miliony osób w wieku od 15 do 64 lat, czyli 0,7 procent światowej populacji, a 20 milionów (0,4 procent) używało substancji typu "ecstasy", głównie na podstawie samodzielnie udzielonych odpowiedzi w badaniach ankietowych populacji ogólnej. Niektórzy z tych użytkowników używali obu rodzajów substancji. Dwie najczęściej używane amfetaminy to amfetamina i metamfetamina.
Globalne szacunki dotyczące używania amfetamin były podobne w 2010 r., z 33 milionami użytkowników w ciągu ostatniego roku lub 0,7% populacji w wieku 15-64 lat. Szacunki te należy jednak interpretować ostrożnie ze względu na brak danych z głównych krajów konsumenckich w Azji, gdzie inne wskaźniki rynkowe, takie jak konfiskaty i ceny, sugerują wzrost w ciągu ostatniej dekady. Informacje jakościowe oparte na postrzeganiu trendów zgłaszanych przez ekspertów krajowych do UNODC wskazują na ciągły wzrost zarówno pod względem używania amfetamin, jak i liczby osób leczonych z powodu amfetamin w ciągu ostatniej dekady. Dane za 2020 r. pokazują jednak, że ta tendencja wzrostowa zatrzymała się, a liczba osób leczonych z powodu amfetamin mogła się zmniejszyć, co jest zgodne z ogólnym spadkiem liczby leczonych w wyniku pandemii COVID-19. e Tendencje wynikające z takich informacji jakościowych są zgodne z dostępnymi wskaźnikami podaży, takimi jak ceny i konfiskaty, które wskazują na ciągłą globalną ekspansję rynku amfetamin. Informacje jakościowe tego typu mają ograniczenia metodologiczne, ale ich zaletą jest to, że uwzględniają badania na małą skalę i obserwacje ekspertów dotyczące krajów, w których badania używania narkotyków nie są regularnie przeprowadzane. Informacje jakościowe na temat trendów w używaniu "ecstasy" były zgłaszane w różnych kategoriach przez kraje przed wdrożeniem przez UNODC nowego narzędzia do gromadzenia danych (zaktualizowany kwestionariusz sprawozdania rocznego, który wszedł do użytku w 2020 r.), dlatego też raporty jakościowe dotyczące trendów w używaniu "ecstasy" są ograniczone do lat 2019-2020. Raporty te sugerują umiarkowany wzrost na całym świecie. Jednocześnie badania z krajów, w których "ecstasy" jest używane w celach rekreacyjnych, sugerują, że używanie "ecstasy" spadło bardziej niż jakiegokolwiek innego narkotyku podczas pandemii w tych krajach. Analiza ścieków, choć ograniczona geograficznie do Europy, Ameryki Północnej i niektórych części Azji i Oceanii, sugeruje również, że użycie "ecstasy" spadło w latach 2019-2020 bardziej niż użycie amfetaminy. W większości analizowanych lokalizacji zidentyfikowano zwiększone poziomy konsumpcji MDMA, podczas gdy w niewielkiej większości tych lokalizacji wykryto zwiększone użycie amfetaminy i zmniejszone użycie metamfetaminy. Wczesne dane z analizy ścieków z 2021 r. sugerują ogólny wzrost konsumpcji amfetaminy w większości lokalizacji monitorowanych przez grupę Sewage Analysis CORe, z których większość znajduje się w Europie, w latach 2020-2021; wzrost i spadek konsumpcji metamfetaminy w mniej więcej takiej samej liczbie lokalizacji; oraz ciągły spadek konsumpcji MDMA w znacznej większości lokalizacji.
